Jedną z najpowszechniejszych chorób cywilizacyjnych jest otyłość. Dotyczy ona nie tylko dorosłych, ale również dzieci, kobiet w ciąży. Według szacunków WHO, od 1975 do 2016 r. liczba osób otyłych na świecie się potroiła.

Wśród najpowszechniejszych metod leczenia wymienia się: farmakoterapię (np. orlistat, lorkaseryna), dietoterapię, operację bariatryczną, zwiększoną aktywność fizyczną, psychoterapię. Czasami łączy się kilka z powyższych metod na raz.

Cały czas szuka się nowych metod, w tym komplementarnych, aby pomóc osobom z nadwagą i otyłością. W ostatnich latach część badaczy zadała sobie pytanie: Czy także w tym przypadku mogą pomóc olejki eteryczne?

Czy olejki eteryczne mogą wspomagać proces odchudzania?

I rzeczywiście, współcześnie istnieją pewne dowody na to, że olejki oregano, tataraku, sosny koreańskiej, grejpfruta, limonki, pysznogłówki, werbeny cytrynowej, etc. mogą wspomagać proces odchudzania.

Istnieje wiele mechanizmów, według których olejki mogą wpływać na spożywanie i metabolizm żywności.

Jednym z nich są działanie antyoksydacyjne i hamowanie działania lipazy, czyli enzymu odpowiedzialnego za rozkład tłuszczy. Takie działanie zaobserwowano w przypadku olejku oregano (połowa maksymalnego stężenia hamującego (IC50) wynosi 5,09 μg/ml) i olejku werbeny cytrynowej (IC50 = 7,26 μg/ml).

Cytrusy na otyłość

Cytrusy, takie jak grejpfrut i limonka, poprzez stymulację olfaktoryczną mogą obniżać spożycie żywności (badania na zwierzętach). Czysty limonen chroni przed rozwojem hiperglikemii i dyslipidemii. W przypadku otyłości, limonen zmniejszał insulinooporność i regulował produkcję tłuszczy w organizmie (badania na modelu zwierzęcym).

Olejek paczulowy na otyłość

Już w połowie XIX w. olejek paczulowy był jednym z najczęściej stosowanych składników perfum. W dawnych aptekach wykonywano z niego również środki odstraszające owady; nigdy nie był stosowany na szerszą skalę w lecznictwie. Jednak od wielu lat badania nad olejkiem paczulowym i jego głównym składnikiem — paczulolem — się zintensyfikowały. Dotychczas wykazano jego działanie przeciwko wielu bakteriom Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, działanie przeciwpłytkowe, hamowanie wymiotów, działanie insektobójcze, etc.

Jedną z niecharakterystycznych właściwości tego olejku postanowili sprawdzić badacze z Korei i USA i zweryfikować poprawienie parametrów metabolicznych u otyłych zwierząt. Podzielili oni szczury na kilka grup. Osobniki, na których testowano aromaterapię, w początkowej fazie zwiększały masę podobnie, jak osobniki karmione dietą wysokotłuszczową. Po sześciu tygodniach sytuacja się zmieniła i paczuloterapia umożliwiła zmniejszenie intensywności wzrostu masy ciała.

Paczula spowodowała również obniżenie stężenia LDL (tzw. zły cholesterol), podwyższenie stężenia HDL (tzw. dobry cholesterol), zmniejszyła tętno oraz ciśnienie krwi (w porównaniu z nieleczonymi zwierzętami). Ponadto, poziom leptyny był obniżony w grupach poddanych inhalacji olejkiem paczulowym (leptyna jest hormonem, który zmniejsza apetyt i uczucie głodu, tzw. hormon sytości). Tłumaczy to początkowe zwiększenie spożywania pokarmu przez zwierzęta.

Podsumowanie

Choć klasyczne metody leczenia otyłości wciąż pozostają podstawą terapii, coraz więcej badań wskazuje na potencjalne wsparcie w postaci olejków eterycznych. Substancje zawarte w olejkach oregano, grejpfrutowym, limonkowym czy paczulowym mogą wpływać na metabolizm tłuszczów, poziom cholesterolu i regulację apetytu. Oczywiście, sama aromaterapia nie zastąpi zdrowej diety i aktywności fizycznej. Jednak jeśli zapach paczuli może choć trochę pomóc w walce z nadprogramowymi kilogramami, to może warto wziąć głęboki wdech?

Bibliografia

Hong, S. J., Cho, J., Boo, C. G., Youn, M. Y., Pan, J. H., Kim, J. K., & Shin, E. C. (2020). Inhalation of Patchouli (Pogostemon Cablin Benth.) Essential Oil Improved Metabolic Parameters in Obesity-Induced Sprague Dawley Rats. Nutrients, 12(7), 2077. https://doi.org/10.3390/NU12072077

Kakkar, A. K., & Dahiya, N. (2015). Drug treatment of obesity: Current status and future prospects. European Journal of Internal Medicine, 26(2), 89–94. https://doi.org/10.1016/J.EJIM.2015.01.005

Maish, J. M. (1859). On the Behavior of essential oils to iodine and bromine. Proceedings of the American Pharmaceutical Association, 338–359. https://archive.org/details/proceedingsofan08ameruoft/page/n5/mode/2up?q=%22oleum+patchouli%22

Ogawa, K., Honda, M., Tanigawa, A., Hatase, A., Ito, A., Higa, Y., & Morinaga, O. (2020). Appetite-enhancing effects of inhaling cinnamon, clove, and fennel essential oils containing phenylpropanoid analogues. Journal of Natural Medicines, 74(4), 710–721. https://doi.org/10.1007/S11418-020-01423-8

Okruta, M., Graniak, A., Jurgiel, J., & Klimek, N. (2021). Epidemia otyłości a ciąża — przyczyny, konsekwencje zdrowotne i zarys terapii. In A. Smakosz & M. Dąsal (Eds.), Epidemie: od historycznych postaci leku po COVID-19 (pp. 155–170). Pharmacopola. https://pharmacopola.pl/repozytorium-acta-uroborosa-i-rozdzial-x/

Quiroga, P. R., Grosso, N. R., Lante, A., Lomolino, G., Zygadlo, J. A., & Nepote, V. (2013). Chemical composition, antioxidant activity and anti-lipase activity of Origanum vulgare and Lippia turbinata essential oils. International Journal of Food Science & Technology, 48(3), 642–649. https://doi.org/10.1111/IJFS.12011

Rashed, A. A., Mohd Nawi, M. N., & Sulaiman, K. (2017). Assessment of essential oil as a potential anti-obesity agent: a narrative review. Journal of Essential Oil Research, 29(1), 1–10. https://doi.org/10.1080/10412905.2016.1213668

Swamy, M. K., & Sinniah, U. R. (2015). A Comprehensive Review on the Phytochemical Constituents and Pharmacological Activities of Pogostemon cablin Benth.:  An Aromatic Medicinal Plant of Industrial Importance. Molecules, 20(5), 8521–8547. https://doi.org/10.3390/MOLECULES20058521

Thompson, W. G., Cook, D. A., Clark, M. M., Bardia, A., & Levine, J. A. (2007). Treatment of Obesity. Mayo Clinic Proceedings, 82(1), 93–102. https://doi.org/10.4065/82.1.93

Autor: Aleksander K. Smakosz