Czym jest zapach i skąd wzięły się perfumy?

Historia uwodzicielskiej mocy perfum jest tak stara, jak sama ludzkość – od mitów biblijnych, przez opowieści z królewskich buduarów, aż po współczesne reklamy.

W świecie zwierząt zapach jest formą komunikacji: kot ociera się o człowieka, znacząc go swoim zapachem, pszczoły oznaczają źródła pożywienia, mrówki wyznaczają zapachowe ścieżki, a niektóre owady wydzielają substancje odstraszające. Woń pełni często funkcję wabika seksualnego, a zmysł powonienia – najstarszy zmysł w ewolucji – pojawił się wcześniej niż wzrok i słuch.

Perfumy są tchnieniem niebios
Victor Hugo

Już Arystoteles wyróżniał sześć podstawowych rodzajów zapachów: słodkie, kwaśne, ostre, tłuste, gorzkie i śmierdzące. Później Karol Linneusz stworzył skalę zapachów, porządkując je od przyjemnych po odpychające. Perfumiarze, nazywani fachowo „nosami”, potrafią rozpoznać do 3000 różnych aromatów, łączyć je w wyobraźni w złożone kompozycje i zapamiętywać ich niuanse – to właśnie ich praca pozwala nam cieszyć się niezwykłym światem perfum.

Jak powstały perfumy?

U początków dziejów perfumy miały charakter sakralny. Kapłani traktowali je jako dar dla bogów – w starożytnym Egipcie na ołtarzach boga słońca Ra składano wonne korzenie i aromaty. Odkrycie perfum było przypadkowe – zauważono, że palone drewienka wydzielają przyjemną woń. Od łacińskiego wyrażenia per fumum – „przez dym” – wzięła się późniejsza nazwa perfum. Wierzono, że modlitwy otoczone zapachem szybciej dotrą do nieba. Pachnidła uważano też za atrybut bogiń – według antycznych opisów pojawieniu się Afrodyty towarzyszył „niebiański zapach różanych maści”.
Z czasem perfumy zaczęły odgrywać ważną rolę także w świeckiej obrzędowości – każda cywilizacja, od Egipcjan, przez Żydów, Asyryjczyków i Greków, po Rzymian i Arabów, na swój sposób wykorzystywała pachnidła.

Pierwsze, nowocześnie rozumiane perfumy stworzył w X wieku Awicenna – wybitny lekarz i jeden z największych umysłów świata arabskiego. To właśnie on opracował metodę destylacji olejków eterycznych i uzyskał wodę różaną, wyodrębniając zapach z płatków róży.


Perfumy trafiły do Europy dzięki krzyżowcom, którzy przywozili je ze swoich wypraw. W średniowieczu pachnidłami spryskiwano posadzki, a nawet różańce, traktując je jako symbol czystości i luksusu.
Zawód perfumiarza narodził się we Francji w XII wieku, a pierwsze perfumy alkoholowe – znane nam w dzisiejszej formie – pojawiły się w Europie dopiero w XIV stuleciu. Były to proste mieszanki olejków eterycznych i alkoholu, które z czasem stały się podstawą współczesnej sztuki perfumiarstwa.

Kompozycja i kreacja zapachu

Perfumiarz, czyli nos, wykonuje pracę podobną do dzieł kompozytorów. Rezultatem jego wysiłków jest kompozycja.

Wizytówką perfum jest eksplozja zapachu, która towarzyszy otwarciu flakonu. W pierwszej chwili jest to szybko ulatniająca się czołowa nuta głowy. Po jej całkowitym ulotnieniu wyłania się nuta środka, zwana również nutą serca. Nuta ostateczna, końcowa jest tym akcentem dominującym, który decyduje definitywnie o sukcesie rynkowym kompozycji.

Najważniejsze składniki perfum botanicznych

Głównym dostawcą surowców zapachowych jest roślina od korzenia po kwiat.

Liście i łodygi – tymianek, eukaliptus, geranium, paczula, lawenda, mięta, rozmaryn

Kwiaty – róża, jaśmin, goździk, narcyz, tuberoza

Owoce lub nasiona – pieprz, goździk, wanilia, anyż, gałka muszkatołowa

Drewna – drzewo sandałowe, sosna, cedr

Kory – kora brzozy, cynamon

Mchy – porastające dęby

Zioła i trawy – estragon, szałwia, tymianek

Igły i gałęzie – świerk, sosna, cyprys

Korzenie – imbir, irys, wetiweria

Skórki owoców – bergamota, cytryna, pomarańcza, limeta.

Jak stworzyć perfumy botaniczne?

Jest to jednocześnie zadanie proste i wymagające. Sam proces łączenia olejków i komponowania zapachów daje mnóstwo satysfakcji, ale aby uzyskać efekt porównywalny z nowoczesnymi perfumami dostępnymi w drogeriach, należy nabyć wprawy i uzbroić się w cierpliwość.

Syntetyczne kompozycje zapachowe oferują trwałe i lubiane aromaty, które trudno odwzorować w pełni naturalnymi metodami. Jednak stworzenie harmonijnych, pięknych i w miarę trwałych perfum na bazie olejków eterycznych to wyzwanie warte podjęcia – coraz więcej osób poszukuje zapachów bliższych naturze, a coraz więcej twórców oferuje swoje autorskie kompozycje.

Jak komponować perfumy naturalne?

Naturalne perfumy zyskują coraz większą popularność wśród osób poszukujących alternatywy dla tradycyjnych perfum syntetycznych. Tworzenie własnych kompozycji jest nie tylko fascynującą sztuką, ale także formą kreatywnego relaksu, która pozwala lepiej poznać świat zapachów oraz właściwości olejków eterycznych. Jeśli chcesz zacząć przygodę z perfumiarstwem naturalnym, zapraszam Cię na autorskie szkolenie, w którym dzielę się całą moją wiedzą i know-how o tworzeniu perfum botanicznych.

Dowiedz się więcej: Perfumy botaniczne – jak tworzyć naturalne zapachy

Perfumy botaniczne powstają na bazie olejków eterycznych, które są pozyskiwane z roślin, kwiatów, ziół, korzeni czy skórek owoców. W przeciwieństwie do syntetycznych odpowiedników, olejki te nie zawierają sztucznych dodatków, dlatego ich aromaty są często bardziej złożone i bogate, ale też wymagają innego podejścia podczas komponowania. Kluczem do sukcesu jest odpowiednie łączenie nut zapachowych, by stworzyć harmonijną, trwałą i niepowtarzalną mieszankę.

Jak trenować węch i przygotować się do tworzenia perfum?

Zmysł węchu, choć często niedoceniany, jest jednym z najpotężniejszych narzędzi, jakie posiadamy przy komponowaniu perfum. Trening węchowy jest niezbędny, by nauczyć się rozpoznawać i opisywać różnorodne akordy zapachowe.

Świadome wąchanie olejków to doskonały sposób na rozwijanie zmysłu powonienia. Zamiast tylko szybko powąchać olejek, warto poświęcić chwilę na kilkukrotne wciągnięcie zapachu, za każdym razem koncentrując się na innych aspektach aromatu – czy jest słodki, świeży, korzenny, drzewny, a może cytrusowy?

Po każdym powąchaniu dobrze jest opisać swoje wrażenia. Określenia w stylu „zielony jak świeżo skoszona trawa”, „ciepły, przypominający cynamon” czy „lekko pikantny, z nutą cytryny” pomagają lepiej zrozumieć charakter zapachów i zapamiętać ich niuanse.

Jak stworzyć własną kompozycję zapachową?

Tworzenie perfum to jednocześnie nauka i sztuka. Opiera się na umiejętnym łączeniu nut zapachowych zgodnie z ich kategoriami, aby uzyskać odpowiednią intensywność i trwałość aromatu. Najpierw określ, jaki efekt chcesz osiągnąć – czy ma to być lekki, orzeźwiający zapach idealny na lato, czy może głęboka, ciepła i trwała kompozycja odpowiednia na wieczór. Zacznij od wyboru nut bazy, które będą fundamentem perfum – mogą to być np. paczula, wetiweria, wanilia czy drzewo sandałowe. Następnie dodaj nuty serca, które nadadzą charakteru, takie jak lawenda, geranium czy róża. Na końcu uzupełnij całość nutami głowy – lekkimi i świeżymi, jak cytrusy, mięta czy rozmaryn – które odpowiadają za pierwsze wrażenie.

Mieszaj olejki stopniowo, po kropli, testując zapach na blotterach. Pamiętaj, że kompozycja zmienia się w czasie, dlatego warto odczekać chwilę przed oceną końcowego efektu. Notuj proporcje, aby móc odtworzyć ulubione zestawienia. Na koniec dodaj odpowiedni nośnik – olej bazowy (np. jojoba czy migdałowy) lub alkohol, jeśli chcesz stworzyć perfumy alkoholowe.

Komponowanie naturalnych perfum to proces nieustannego odkrywania. Każdy zapach ma swoje tajemnice, a każdy nowy olejek eteryczny otwiera kolejne możliwości. Cierpliwość i eksperymentowanie to klucz do sukcesu. Nie obawiaj się mieszać nieoczywistych zapachów, ponieważ właśnie wtedy powstają unikatowe, osobiste kompozycje.

Tworzenie perfum botanicznych nie wymaga specjalistycznego wykształcenia, a jedynie chęci, cierpliwości i uważności na zmysł węchu. To wspaniała forma autoterapii i nauki, która wzbogaca naszą codzienność o unikalne doznania zapachowe. Zacznij od prostych mieszanek, systematycznie rozwijaj swój nos, a z czasem stworzysz perfumy, które będą prawdziwym odzwierciedleniem Twojej osobowości.

Wybrane źródła:

  • Białousz, K., & Budyńska, A. (2023). Ach, zapach! Przewodnik po fantastycznym świecie zapachów. Buchmann. ISBN 978‑8383193823.
  • Brud, W. S., & Konopacka‑Brud, I. (2009). Podstawy perfumerii: Historia, pochodzenie i zastosowania substancji zapachowych. Oma (Medbook). ISBN 978‑83‑923517‑2‑6. Wrocław
  • Hurton, A. (1994). Erotyka perfum, czyli tajemnice pięknych zapachów (M. Struczyński, tłum.). Real Press. ISBN 83‑85878‑45‑9.
  • Jabłońska‑Trypuć, A., & Farbiszewski, R. (2008). Sensoryka i podstawy perfumerii. MedPharm Polska. ISBN 978‑83‑60466‑52‑0. Wrocław
  • Romer, M. (2009). Aromaterapia: Leksykon roślin leczniczych (W. S. Brud, red. wyd. pol.; K. Hanusz, tłum.). MedPharm Polska. ISBN 978‑83‑6046‑665‑0. XI. Wrocław

Karty botaniczne do pracy z zapachem

157,00 

Talia 62 kart botanicznych to narzędzie stworzone z myślą o osobach pracujących z aromaterapią, perfumami botanicznymi, ciałem, emocjami i intencją – zarówno w gabinecie, jak i w domowym rytuale.

SKU: 3-1
Kategoria: